«جعفر بن ابی طالب»، معروف به «جعفر طیّار»، سوّمین مردِ مسلمان در تاریخ اسلام به شمار می رود .

«جعفر»، فرزند «ابوطالب»، عموی گرامی حضرت محمّد مصطفی رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) است . پسرانِ حضرت ابوطالب، عبارتند از : طالب، عقیل، جعفر و حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام)، که میان هر یک از ایشان، 10 سال، فاصله ی سنّی بوده است (1)، و همه از یک مادر بزرگوار به نام «فاطمه بنت اسد» هستند .

«جعفر»، حدوداً در سال بیستم «عام الفیل» متولد شد (2) . وی در زمان جاهلیت، از چهار کار پرهیز می کرد (3) :

1- شراب خواری 

2- دروغ  

3- زنا  

4- عبادت بُت ها 

«جعفر بن ابی طالب»، در سن 20 سالگی، سوّمین مردی است که مسلمان شد و ازدواج وی با «اسماء بنت عمیس»، پس از اسلام و قبل از مهاجرت ایشان به «حبشه» بوده است (4) .

«جعفر بن ابی طالب»، حدوداً در سال پنجم بعثث به فرمان حضرت محمّد رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به «حبشه» مهاجرت کرد . وی همچنین، سرپرستی مهاجران و سخنگوی آنها را به عهده گرفت، و نماینده ی حضرت محمّد مصطفی رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم» به دربار «نجاشی» پادشاه «حبشه» بود (5) .

«جعفر بن ابی طالب»، در سال هفتم هجرت، پس از 15 سال دوری از حضرت محمّد مصطفی رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، و همزمان با «فتح خیبر» از «حبشه» به «مدینه النبی» بازگشت و نزد آن حضرت آمد . آن حضرت بسیار شادمان شد، سجده ی شکر به جا آورد و میان دو چشمِ «جعفر بن ابی طالب» را بوسید و فرمود : «نمی دانم به گشودنِ خیبر خوشحال تر باشم یا به بازگشت جعفر (6) .

در همین ایام، حضرت محمّد مصطفی رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، به عنوان هدیه، نمازی را به «جعفر بن ابی طالب» آموختند که مشهور به «نماز جعفر طیّار» است که امامان معصوم (علیهما السلام) نیز این نماز را خوانده و به آن سفارش می کردند (7) .

در ذی القعده سال هفتم هجرت، و یک سال پس از «صلح حدیبیه»، «جعفر بن ابی طالب» در «عمره القضاء» همراه حضرت محمّد مصطفی رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم) حضور داشت (8) .

در جمادی الاولی سال هشتم هجرت، حضرت محمّد مصطفی رسول الله (صلّی الله علیه و آله وسلّم)، «جعفر بن ابی طالب» را به فرماندهی سپاه اسلام به سوی سرزمین «موته» (9) برای جنگ با روم شرقی فرستاد (10) .

«جعفر بن ابی طالب» در میدان جنگ با رومیان، شجاعانه جنگید و دو دست وی نیز قطع شد و پس از آن به شهادت رسید (11) .

حضرت محمّد رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم)، با آگاه شدن از خبرِ شهادت «جعفر بن ابی طالب» بسیار اندوهگین شد و گریست و فرمود که خداوند به جای دو دست، به وی «دو بال» داد که با آنها در بهشت، پرواز می کند، از همین رو ایشان به «ذوالجناحین» (دارای دو بال) و «طیّار» مشهور شد (12) .

منابع

1- ابن کلبی، 31 / ابوالفرج اصفهانی، 26

2- یعقوبی، 2/9

3- ابن عساکر، 72، 126

4- المبرد، 117

5- ابن سعد، 4، 25 / قسوی، 5، 99 / ابو نعیم اصفهانی، دلائل النبوه، 1، 244 / ابن کثیر، 3، 73

6- بلاذری، 1، 225 / حاکم نیشابوری، 1، 276 / ابن هشام، 2، 359

7- مجلسی،88، 193 / حر عاملی، 8، 56

8- بیهقی، دلائل، 4، 314

9- منطقه ای از سرزمین «بلقاء»،  در 120 کیلومتری جنوب امّان، پایتخت اردن

10- طبرسی، اعلام الوری، 1، 212 / ابن شهرآشوب، 1، 205 / مجلسی، 21، 59

11- ابن عبرالبر،1، 313 / عسکری، 228 / مرزوقی، 520

12- صدوق، 1، 177 / ابویعلی،11، 359 / ابن حبان، 15، 521

تهیه و تنظیم : منیژه شهرابی